اقدامات تشخیصی
اکوکاردیوگرافی (اکوی قلبی)
در اکوکارديوگرافي از امواج صوتي داراي فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده میشود) براي ايجاد يک تصوير متحرک از قلب استفاده ميشود. امواج صوتي از طريق يک وسيله دستي به نام پروب به داخل بدن فرستاده میشود. این امواج صوتی ساختارها و مايعات موجود در قلب را مرتعش کرده و اکوها از طريق مبدل (پروب) مجددا دريافت ميشوند. اکوها در مونيتور به تصاوير تبديل ميشوند.
اکوکاردیوگرام
با استفاده از انواع مختلف روشهای اکوکاردیوگرافی، پزشک اندازه، شکل و انقباض عضله قلب را مشاهده میکند، همچنین نحوه عملکرد دریچههای قلب و جریانخون در قلب و سرخرگها را میبیند. در طول اکوکاردیوگرافی دو بعدی ساختار و عملکرد قلب مشاهده میشوند و اکوکاردیوگرافی داپلر برای ارزیابی جریان خون در درون قلب و شناسایی الگوهای غیرطبیعی جریان خون بهکار میرود.
اگر اکوکاردیوگرافی همراه با یک استرس تست انجام شود، ممکن است مشخص نماید که آیا دیواره قلب بعد از ورزش به خوبی حرکت میکند؟ ممکن است در حین ورزش به قسمتی از عضله قلب خون کافی نرسد و کاهش خونرسانی در حین ورزش باعث عدم توانایی عضله قلب برای منقبض شدن شود که این حالت با اکوکاردیوگرافی نشان داده میشود.
نحوه انجام اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی هم در مطب پزشک و هم در بیمارستان قابل انجام است. اکوکاردیوگرافی نیاز به آمادهسازی خاصی ندارد. از شما درخواست میشود که لباسهای رویی خود را درآورید، سپس پزشک یک ژل مخصوص را بر روی سینه شما میمالد تا به انتقال جریان کمک کند. پزشک پروب اکوکاردیوگرافی را بر روی قلب و سینه شما گذاشته و آنرا کمی فشار میدهد و از شما میخواهدکه درجهات مختلف دراز بکشید یا نفس خود را حبس کنید تا تصویر واضحتری از قلب در مونیتور دیده شود. کل اکوکاردیوگرافی ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول میکشد.
نحوه تفسیر نتایج
ممکن است مجبور باشید برای مشخص شدن نتایج کامل اکوکاردیوگرافی مدتی صبر کنید. اکوکاردیوگرافی به پزشک شما نشان میدهد که چگونه حفرهها یا دیوارههای قلب توسط بیماریهایی مانند حمله قلبی، فشارخونبالا، بیماری پیشین قلبی و یا نارسایی قلب، دچار تغییر شدهاند.
همچنین اکوکاردیوگرافی پزشک را قادر به تحلیل توان پمپاژ قلب میسازد، که پزشک آن را با عبارت کسر جهشی (EF) توصیف مینماید . کسر جهشی(EF) طبیعی در حدود ۵۵ تا ۶۵ درصد میباشد، یعنی بیش از نیمی از خون موجود در بطن چپ قلب (حفره اصلی پمپ کننده قلب) در هر ضربان قلب به بیرون ریخته میشود. اگر این درصد (EF) بسیار پایین باشد، اکوکاردیوگرافی نشان میدهد که کجای فرایند پمپاژ قلب ضعیف است، برای مثال اکوکاردیوگرافی ناحیهای از قلب که در اثر حمله قلبی ضعیف شده است را نشان میدهد. اکوکاردیوگرافی ممکن است به خصوص در تشخیص برخی از بیماریهای ژنتیکی که با خطر مرگ ناگهانی همراه میباشند ارزشمند است، برای مثال کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک قلب که افزایش ضخامت غیر طبیعی عضله قلب میباشد و معمولا در ورزشکاران جوانی که دچار مرگ ناگهانی میشوند، دیده میشود.
همچنین اکوکاردیوگرافی وضعیت هر ۴ دریچه قلب و نحوه کارکرد آنها را نشان میدهد. استفاده از اکوکاردیوگرافی داپلر چگونگی عبور خون از دریچهها را نشان میدهد که این خود ممکن است نشانگر ماهیت یک بیماری قلبی باشد، برای مثال برگشت خون به سمت عقب ممکن است نشان دهنده نارسایی یک دریچه باشد. همچنین اکوکاردیوگرافی اطلاعاتی درباره حجم گردش خون به پزشک میدهد که ممکن است تحت تاثیر داروهایی مانند دیورتیکها (داروهای ادرارآور) قرار گرفته باشند. همچنین اکوکاردیوگرافی به سوالات زیر پاسخ میدهد: چگونه چندین عامل در قلب با هم برهمکنش میکنند؟ چگونه درمانها از پس یک نوع ناراحتی خاص برمیآیند؟ و برای نگه داشتن فعالیت پمپاژی قلب در بهترین حالت خود، چه اقدامی باید انجام داد؟
استرس اکو
اگر قادر به انجام حرکات ورزشی برای یک استرس تست ورزشی نباشید، ممکن است پزشک به شما دارویی (دوبوتامین) تجویز نماید که باعث افزایش ضربان قلب شما میشود (یعنی دقیقاً همان کاری که ورزش با قلب شما میکند) و سپس از اکوکاردیوگرافی برای تصویربرداری از قلبتان استفاده نماید. دراکوکاردیوگرافی، امواج صوتی (مافوق صوت) از طریق قسمتی از دستگاه اکوکاردیوگرافی به نام پروب به طرف قلب شما هدایت میشوند. امواج صوتی، ساختارها و مایعات موجود در قلب را مرتعش کرده و تصویر متحرکی از قلب در مونیتور نشان میدهد که شامل اندازه، شکل، تحرک و نیز جریان خون قلب میباشد. اگر قبلاً اکوکاردیوگرافی انجام دادهاید، پزشک نتایج این اکوکاردیوگرافی را به منظور ارزیابی میزان کارآیی درمان با اکوکاردیوگرافی قبلی شما مقایسه مینماید.
اکوکاردیوگرافی از طریق مری
پزشک ممکن است برای شما اکوکاردیوگرافی از طریق مری (TEE) درخواست کند، اکوکاردیوگرافی از طریق مری نوعی از اکوکاردیوگرافی است که برخی از محدودیتهای اکوکاردیوگرافی معمولی را ندارد. همانطورکه از نام آن پیدا است، اکوکاردیوگرافی از طریق مری با استفاده از یک پروب بسیار کوچک (با قطری کمتر از ۵/۱ سانتیمتر) انجام میشود. این پروب کوچک وارد مری میشود (مری لولهای است که دهان را به معده وصل میکند). به جای دیدن قلب از طریق دیواره قفسه سینه، در اکوکاردیوگرافی از طریق مری تصاویرقلب از داخل مری که بسیار به قلب نزدیک میباشد، تهیه میشوند. شکل خاص قفسه سینه و وزن بدن و سایر موارد ممکن است باعث شوند که روشهای متداول اکوکاردیوگرافی از قفسه سینه، کمتر مفید باشند.
حتیالمقدور از نیمه شب قبل از اکوکاردیوگرافی از طریق مری، از خوردن پرهیز کنید. با اینحال، اگر لازم باشد که فوراً این اکوکاردیوگرافی انجام شود، بهتر است که از۴ ساعت قبل از اکو مری چیزی نخورید به این ترتیب بعد از اکو حالت تهوع و استفراغ کمتری خواهید داشت. در مورد داروهایی که مصرف میکنید و نحوه مصرف آنها در قبل و بعد از اکو حتماً با پزشک خودتان مشورت کنید.
اکوی قلبی از طریق مری (اکومری)
پزشکان از یک پروب کوچک برای انجام اکوی قلبی استفاده مینمایند. در اکوکاردیوگرافی از طریق مری پروب به جای اینکه بر روی قفسه سینه قرارگیرد به داخل مری فرستاده میشود. مری لولهای است که دهان را به معده وصل مینماید. در اکوی قلبی از طریق مری (اکومری)، پروب به قلب نزدیکتر بوده و لذا تصاویر اکوکاردیوگرافی واضحتر میباشند. شما هوشیار و بیدارخواهید بود، اما آرامبخش دریافت کرده و بنابراین احساس ناراحتی نخواهید داشت.
اکو مری در بیمارستان انجام میشود. از آنجاییکه به شما داروی آرامبخش داده میشود، لذا باید پیشاپیش ترتیب بازگشت به منزل را بدهید. ابتدا شما برروی یک میز دراز میکشید و یک راه وریدی (IV) در بازوی شما تعبیه میشود تا از آن طریق داروی آرامبخش به شما تجویز شود. سپس تکنسین الکترودهایی را بر روی قفسه سینه شما قرار میدهد سردیگر الکترودها به دستگاه مونیتور قلب وصل میباشند تا ریتم قلب شما را در طول اکو مری نشان دهند.
بعد از بیحسکردن گلویتان بوسیله یک اسپری بیحس کننده، تکنسین به آرامی پروب کوچکی را وارد گلوی شما میکند و از آنجا آن را به داخل مری میفرستد. این قسمت از اکوکاردیوگرافی از طریق مری ناراحتکنندهترین قسمت آن است و ممکن است شما احساس تهوع و استفراغ بنمایید. به محض اینکه پروب سرجای خود قرارگرفت، دیگر هیچ دردی حس نخواهید کرد. ممکن است در حین اکو مری نیمه بیدار نگه داشته شوید و پزشک از شما بخواهد که نفستان را در سینه حبس کنید یا به خود فشار وارد کنید، چون ممکن است برخی از حرکات روده باعث شوند که قلبتان تحت فشار قرار بگیرد، این کار به رفع آن مشکل کمک میکند.
وقتی که اکو مری انجام شد، پروب و راه وریدی برداشته میشوند و قلب دیگر مونیتور نمیشود. ممکن است در اثر داروی آرامبخش احساس خوابآلودگی به شما دست دهد. برای کنترل میزان ضربان قلب و فشار خون ممکن است تا چند ساعت در بیمارستان نگه داشته شوید. اغلب اوقات ممکن است به شما توصیه شود که حداقل ۲ ساعت صبر کنید و سپس چیزی بخورید، چرا که ممکن است هنوز گلوی شما بیحس باشد. بعد از رفع بیحسی، ممکن است گلوی شما یکی دو روزی درد داشته باشد. بهتر است تا ۲۴ ساعت رانندگی نکنید، تا مطمئن شوید که آثار داروهای آرامبخش به طورکامل از بدن شما خارج شدهاند، بنابراین از قبل نحوه برگشت به خانه را پیش بینی کنید.
تصویربرداری هسته ای
تصویربرداری یا اسکن هستهای، تکنیکی است که با استفاده از مقادیر بسیار اندک و بیخطری از تشعشع در بدن، تصاویر بسیار دقیقی از قلب و فعالیت آن به ما میدهد. مقادیر بسیار اندکی از ماده رادیواکتیو معروف به رادیونوکلئیدها وارد گردش خون میشوند. رادیونوکلئیدها به گلبولهای قرمز خون میچسبد و به همراه آنها در قلب و عضلات قلب گردش میکنند. یک دوربین مخصوص پرتوگاما، که به تشعشع بازگشتی از رادیونوکلوئیدها حساس است پرتوی گاما را دریافت مینماید و تصویری از قلب میسازد که در یک مونیتور نمایش داده میشود. تصویر موجود در مانیتور معمولاً چاپ می شود و در اختیار بیمار قرار می گیرد. (صفحه۲۱۵ملاحظه بفرمایید)
پزشک میتواند هم عضله قلب و هم گردش خون را مطالعه کند. روشهای تصویربرداری هستهای اغلب همراه با یک استرس تست و تزریق تالیوم انجام میشوند. ایزوتوپ هستهای در خون جریان مییابد و ممکن است برخی از نواحی قلب یعنی جاهاییکه میزان خون اندکی دارند، دیده نشوند. به این نقاط، لکههای سرد یا نقص در پرفوزیون (جریان خون) گفته میشود.
استرس تست تالیوم
استرس تست تالیوم، نشان میدهد که در طی ورزش، چگونه خون در عضله قلب جاری میشود. استرس تست تالیوم هرگونه کاهش جریان خون در قسمتهای مختلف قلب در اثر انسداد سرخرگ کرونری را نشان میدهد و در ارزیابی عوارض پس از حمله قلبی، بررسی تاثیر روشهای به کار رفته به منظور گشودن سرخرگهای کرونری و بررسی سایر علتهای درد قفسه سینه به کار میرود.
به این بررسی همچنین اسکن پرفوزیون (پرفوزیون عبارتست از جریان خون در یک اندام یا بافت خاص) یا استرس تست ایزوتوپی نیز گفته میشود (تالیوم و تکنسیوم دو تا از شایعترین ایزوتوپها یا مواد رادیواکتیو مورد استفاده در اینگونه بررسیها میباشند).
همانند سایر روشهای اسکن هستهای، تالیوم یا یک ماده ردیاب دیگر به جریان خون تزریق شده و از طریق جریان خون به قلب میرود و از آنجا وارد سلولهای عضلانی قلب میشود. تصاویر حاصل از اسکن نشان میدهند که چه قدر خون وارد قسمتهای مختلف قلب میشود. اگر خونرسانی در قسمت خاصی از قلب کاهش یافته باشد، این یافته نشاندهنده انسداد سرخرگ کرونری میباشد. اگر خون به قسمتی از عضله قلب وارد نشود احتمالا آن قسمت بافت مرده (اسکار ) ناشی از حمله پیشین قلبی میباشد. جریان خون در زمان استراحت و بعد از استرس ایجاد شده توسط دارو با هم مقایسه میشود. این بررسی نباید در طی دوران حاملگی انجام شود.
نحوه انجام تست تالیوم
استرس تست تالیوم، مانند هر استرس تست دیگری آمادگی لازم دارد. ۳ تا ۴ ساعت قبل از انجام تالیوم اسکن، از خوردن و آشامیدن بپرهیزید. لباس و کفشی بپوشید که در حین حرکات روی تردمیل راحت باشید، برای مثال میتوانید از کفشهای ورزشی یا کفشهای مخصوص دویدن استفاده نمایید. اگر از داروی خاصی استفاده میکنید به خصوص اگر دیابت دارید و انسولین مصرف میکنید حتماً با پزشک خود در این باره مشورت نمایید. درمورد افرادیکه قادر به ورزش کردن نیستند، تالیوم اسکن را میتوان بعد از تزریق داروی لازم برای شبیهسازی حرکات ورزشی، انجام داد. ممکن است انجام تالیوم اسکن، چندین ساعت طول بکشد.
در زمان تست، یک تکنسین الکترودهایی را روی قفسه سینه شما نصب خواهدکرد که به یک مونیتور قلب وصل میباشند. ضربان قلب و فشار خون اندازهگیری میشوند و سپس شما بر روی یک تردمیل قرار میگیرید. بعد از قرار گرفتن بر روی تردمیل، به تدریج سرعت تردمیل افزایش مییابد تا اینکه به حداکثر میزان ممکن برسد. سپس به شما تالیوم (یا یک ایزوتوپ دیگر) تزریق میشود. ریتم قلب شما به طور مداوم کنترل میشود و فشارخونتان به صورت دورهای اندازهگیری میشود. سپس بر روی یک میز مجهز به دوربین گاما دراز میکشید و تکنسین درحالیکه قلبتان به شدت در حال فعالیت است، از آن عکس میگیرد. ممکن است لازم باشد که یک موقعیت را برای چندین دقیقه حفظ نمایید، مثلا ممکن است مجبور شوید بازویتان را بر روی سرتان به مدت چند دقیقه نگه دارید.
بعد از اتمام قسمت ورزشی تالیوم اسکن، مطب یا آزمایشگاه را به مدت ۳یا ۴ ساعت ترک مینمایید. میتوانید بروید چیزی بخورید یا بنوشید (نوشیدنیهای فاقد کافئین یا شکلات). وقتیکه برگشتید، دوباره بر روی میز و در زیر دوربین گاما دراز میکشید تا درحالت استراحت نیز از قلب شما عکس گرفته شود. تالیوم در بدن شما حرکت کرده است و اکنون قابل رویت است. درازکشیدن در این قسمت از تالیوم اسکن بسیار مهم است، و ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد. برای برخی افراد دراز کشیدن بر روی یک میز سفت دشوار است، ولی در عمل این کار دردی ندارد. بعد از اتمام تالیوم اسکن، فعالیتهای معمولی خود را از سر میگیرید و هرچه که میخواهید میخورید و میآشامید.
برخی از مراکز، اول اسکن در حالت استراحت را انجام میدهند و سپس اسکن قلب پس از ورزش را انجام میدهند. تالیوم اسکن به هیچ وجه نباید در طی حاملگی انجام شود.
نحوه تفسیر نتایج
ظرف مدت چند روز نتایج تالیوم اسکن به دست شما میرسد. در حالت معمولی نتایج یک تالیوم اسکن به شرح زیر میباشد:
• اگر نتایج اسکن در حالت استراحت و پس از ورزش طبیعی باشند، نتیجه گرفته میشود که میزان جریان خون سرخرگهای کرونری به عضلات قلب کافی است.
• اگر جریان خون درحالت استراحت طبیعی باشد، ولی در طول ورزش طبیعی نباشد (یعنی نقص در خونرسانی یا پرفوزیون)، نتیجه گرفته میشود که قسمتی از عضلات قلب در طی فعالیت شدید، خون کافی دریافت نمیکند و احتمالاً یکی از سرخرگهای کرونری مسدود شده است.
• اگر جریان خون قسمتی از عضلات قلب، درحالت استراحت کاهش یابد و در طول ورزش بدتر هم بشود، نتیجه گرفته میشود که بخشی از عضلات قلب، در تمام اوقات با کاهش خونرسانی مواجه است.
• اگر هیچ گونه تالیومی در هر دو حالت استراحت و پس از ورزش در عضله قلب مشاهده نشود (که اصطلاحا نقص تثبیت شده نامیده می شود Fixed-Defect)، نتیجه گرفته میشود که احتمالاً قبلا یک حمله قلبی اتفاق افتاده و قسمتی از بافت قلب مرده است و به جای آن بافت اسکار تشکیل شده است.
اسکن MUGA
اسکن MUGA یک روش بررسی منابع خونی قلب میباشد (درطول استراحت، ورزش یا هردو). این بررسی چگونگی پمپاژ خون توسط قلب را نشان میدهد و به این سوال که آیا قلب ناکارآیی سرخرگهای کرونری مسدود شده را جبران میکند یا خیر، پاسخ میدهد. این اسکن همچنین کسر جهشی(EF) را با دقت بسیار بالایی اندازهگیری میکند. معمولا کسر جهشی (EF) در حین ورزش افزایش مییابد.
نحوه انجام تست
چنانچه باید تنها یک اسکن MUGA در حالت استراحت انجام شود، نیازی به آمادگی قبل از بررسی وجود ندارد. باید با پزشک خود مشورت نمایید که آیا یکی دو روز قبل از انجام بررسی باید داروهای مصرفی قلب را قطع کنید یا خیر؟ اگر لازم باشد که تست MUGA در حال ورزش نیز انجام شود، نباید از شب قبل از انجام بررسی چیزی به غیر از آب بخورید. بسته به وسعت بررسی، تست ۲ تا ۴ ساعت طول میکشد. برای انجام این بررسی معمولا از شما خواسته میشود که لباس بیمارستانی بپوشید و سپس تکنسین الکترودها را به سینه شما وصل خواهد کرد. الکترودها از طرف دیگر به یک رایانه تصویربرداری هستهای وصل میباشند. سپس تکنسین مقدار مشخصی از خون شما را میکشد و آن را با ماده ردیاب رادیواکتیو مخلوط میکند. حدود ده دقیقه بعد، او خون مخلوط شده را به بدن شما برمیگرداند. سپس شما بر روی یک میز دراز میکشید و تکنسین تعدادی عکس از قلب شما با دوربین گاما میگیرد. اگر تنها باید تست MUGA در حالت استراحت صورت گیرد، در اینجا بررسی تمام شده و میتوانید به منزلتان بروید.
اگر قرار است که تست MUGA را در حالت ورزشی نیز انجام دهید، شما را به میز دیگری میبرند که در قسمت پایه دارای پدالهایی میباشد. در حالیکه بر روی میز دراز کشیدهاید، باید پدالها را رکاب بزنید و به تدریج سرعت آن را زیاد کنید. باید آن قدر به این ورزش ادامه دهید تا خسته شوید. شما در تمام طول بررسی، تحت کنترل خواهید بود. بعد از اتمام MUGA، احساس خستگی خواهید کرد، اما میتوانید به سرکارهای معمولی خودتان بازگردید. ماده رادیواکتیو به شما که بی خطر است، ظرف مدت دو تا سه روز از بدن شما دفع میشود. این بررسی نباید در طی دوران حاملگی انجام شود.
نحوه تفسیر نتایج
نتایج کامل بررسی شما ظرف مدت چند روز آماده خواهد شد. علاوه بر تصاویر تهیه شده، رایانه همچنین اندازه و شکل بطنهای شما و نیز میزان خون موجود در آنها را محاسبه میکند. یک کسر جهشی(EF) اندک ممکن است ناشی از انسداد سرخرگهای کرونری یا بیماری عضلانی قلب باشد.
سایر تکنیکهای تصویر برداری
هر روز به تعداد فنآوریهای پیشرفتهای که برای مطالعه ساختار و فعالیت قلب ابداع میشوند، افزوده میشود. سیتیاسکن (CT-scan) ، امآرآی (MRI) ، آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRA) و توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET) نمونههایی از این تکنیکهای تصویربرداری میباشند. از چنین تکنیکهایی به منظورکسب اطلاعات دقیقتر و یا اجتناب از به کارگیری از روشهای تهاجمی استفاده میشود. این دستگاهها در تمام بیمارستانها یا مراکز تشخیصی وجود ندارند و تنها در صورت نیاز به پاسخ سوالات اختصاصی از آنها استفاده میشود.
سی تی اسکن (CT-scan)
سیتیاسکن یک روش تصویربرداری پیشرفته با استفاده از اشعه ایکس میباشد که از قلب تصاویری با مقطع عرضی میگیرد. برای انجام یک سیتیاسکن، شما بر روی یک تخت قابل حرکت که به دستگاه اسکن کننده لولهای شکل وارد میشود، دراز میکشید. تصاویر زیادی از تمام جهات بدن شما گرفته میشود. یک رایانه این تصاویر را با هم ترکیب میکند و تصویر دقیقی از مقطع عرضی ساختاری مثل قلب به دست میآورد. پزشک تصاویر قلب، ریهها و رگهای خونی بزرگ را ارزیابی مینماید. از سیتیاسکنها اغلب برای رویت کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم بر روی بافتها در اثر یک واکنش طبیعی نسبت به آسیبدیدگی) در رگهایخونی بر اثر تصلبشرایین (صفحه۲۳۶را ملاحظه بفرمایید) یا در عضله قلب بر اثر حمله قلبی (صفحه۲۳۸را ملاحظه بفرمایید)، استفاده میشود. مانند سایر روشهایی که از اشعه ایکس استفاده میکنند، سیتیاسکن نیز مقداری ایمن از اشعه ایکس را از بدن عبور میدهد که بعد از اتمام بررسی در بدن باقی نمیماند. در برخی موارد یک ماده حاجب (رنگ با پایه ید) در جریان خون تزریق میشود تا تصویر واضحتری از عضو مورد نظرگرفته شود. اگر قرار است که به بدن شما ماده حاجب تزریق نشود، به شما گفته میشود که از ۲ ساعت قبل از انجام بررسی چیزی نخورید. اگر قرار است به شما ماده حاجب تزریق شود، نباید از۴ساعت قبل از بررسی چیزی بخورید. در برخی از افراد این ماده حاجب باعث علایم آلرژیک میشود، اما این واکنشها بسیار نادر میباشند (کادر بالا را ملاحظه بفرمایید).
از شما خواسته میشود که لباس بیمارستانی بپوشید و بر روی میز دراز بکشید. اگر از یک ماده حاجب استفاده شود، یک راه وریدی در بازوی شما تعبیه میشود. این میز به آرامی به سمت اسکنر حرکت خواهدکرد. تکنسین شروع به عکس گرفتن میکند و از شما میخواهد که درحالیکه دراز کشیدهاید با گرفتن هر عکس نفس خود را حبس کنید. بعد از انجام بررسی، میتوانید کارهای معمولی خود را دنبال کنید.
حساسیت به ماده حاجب حاوی ید
در بسیاری از بررسیها از یک ماده حاوی ید به عنوان ماده حاجب برای مشخص نمودن اندامهای مختلف استفاده میشود. این رنگ یا ماده حاجب از طریق یک راه وریدی در بازو تزریق میشود. اگر به یُد حساسیت دارید حتماً آنرا به پزشک خود اطلاع دهید. در این صورت پزشک ممکن است یک کورتیکواسترویید برایتان تجویز نماید که باید قبل از شروع بررسی مصرف شود تا امکان بروز واکنش آلرژیک را کاهش دهد. در برخی از موارد بسیار نادر، افراد دچار تورم زبان، گلو یا تنگی نفس میشوند. اگر در طول بررسی دچار واکنش خاصی به رنگ یُد شوید، بلافاصله جهت درمان به بیمارستان منتقل خواهید شد. شما باید هر گونه واکنش آلرژیک قبل از شروع بررسی یا در حین آن را گزارش نمایید.
توموگرافی کامپیوتری با استفاده از پرتوی الکترونی
توموگرافی کامپیوتری با استفاده از پرتوی الکترونی (EBCT یاCTسریع) شکل سریعتری از سیتیاسکن است که در یک دهم ثانیه عکس میگیرد (در مقایسه با۱تا۱۰ثانیه در سیتیاسکن معمولی). ازآنجاییکه قلب همیشه در حال حرکت است، سیتیاسکن معمولی گاهی اوقات تصاویر تیره و تاری میگیرد. EBCT به اندازه کافی سریع است که از بروز این مشکل جلوگیری کند. EBCT پزشک را قادر میسازد که روند کلسیفیکاسیون در سرخرگهای شما را تشخیص دهد. معمولا از EBCT برای اسکن کردن کل بدن افراد سالم نیز استفاده میشود، اما شواهدی دال بر سودمندی این کار وجود ندارد.
سی تی اسکن مارپیچ (اسپیرال)
سیتیاسکن مارپیچ (اسپیرال) فرم دیگری از سیتیاسکن سریع میباشد. در یک سیتیاسکن معمولی شما بر روی یک میز دراز میکشید و اسکنر برای عکس گرفتن به آرامی حرکت میکند. ولی در سیتیاسکن مارپیچی شما بر روی میزی دراز میکشید وبه همراه این میز در داخل اسکنر حرکت میکنید و اسکنر بدون وقفه عکس میگیرد. این اسکنرها در یافتن آنوریسمها (برآمدگی دیواره تضعیف شده یک سرخرگ به بیرون) و آمبولیهای ریوی (لختههای خون در ریهها) بسیار مفید میباشند.
سیتیاسکنهای با چندردیاب
از نوعی سیتیاسکن که نسبت به دستگاه سیتیاسکن معمولی تعداد بیشتری ردیاب دارد، برای تهیه اطلاعات درباره سرخرگها استفاده میشود که قابل مقایسه با آنژیوگرافی میباشد (صفحه۲۲۵را ملاحظه بفرمایید). از آنجاییکه انجام سیتیاسکن راحتتر و ارزانتر از آنژیوگرافی است لذا درآینده از سیتیاسکن با چند ردیاب استفادههای زیادی خواهد شد. کاربرد اخیر آن سیتیآنژیوگرافی است که در آن رنگ (ماده حاجب) تزریق میشود و تصاویری از سرخرگهای کرونری تهیه میشود. از سیتیآنژیوگرافی به عنوان یک ابزار غربالگری در افراد در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری سرخرگهای کرونری و به عنوان یک ابزار تشخیصی در برخی از بخشهای اورژانسی بیمارستانهای تخصصی قلب استفاده میشود. متخصصان پزشکی درحال تحقیق بر روی تدوین استانداردهایی برای تهیه دستورالعمل واحد استفاده از اسکنرهای با چند ردیاب میباشند.
ام.آر.آی (MRI)
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI فنآوری دیگری است که از میدانهای مغناطیسی برای ایجاد تصویر استفاده میکند. به طور خلاصه، اسکنر MRI، بدن شما را توسط یک میدان مغناطیسی احاطه مینماید. این میدان مغناطیسی با عناصر مغناطیسی بدن (مانند هیدروژن) واکنش میدهد. این واکنش باعث ایجاد امواج رادیویی میشود. یک رایانه این امواج رادیویی را تجزیه و تحلیل کرده و تصویر ایجاد نماید. MRI تصاویری ایجاد مینماید که مشابه تصاویر سیتیاسکن میباشند، اما در MRI از اشعه Xاستفاده نمیشود و MRI بافتهای متفاوتی را بهتر نشان میدهد. انجام MRI بدون درد بوده و هیچ نوع تزریقی در طی آن انجام نمیشود و با هیچگونه خطرشناخته شدهای همراه نمیباشد. افرادیکه ضربانساز مصنوعی (پیس میکر) و یا سایر وسایل فلزی در داخل بدن خود دارند، نمیتوانند از MRI استفاده کنند، اما افرادیکه دریچههای مصنوعی قلب دارند که از لحاظ مغناطیسی فعال نیستند، میتوانند MRI انجام دهند. از این تست میتوان در نیمه دوم حاملگی به طور ایمن و بدون خطری استفاده کرد.
MRI نیاز به آمادهسازی خاصی ندارد. باید لباس بیمارستانی بپوشید و بر روی میزی که داخل اسکنر قرار میگیرد، دراز بکشید. اسکنر مثل تونل تنگ و دراز است. افرادیکه مبتلا به ترس مرضی (فوبیا) از فضای بسته میباشند ممکن است در داخل اسکنر احساس ناراحتی کنند. با اینحال، انتهای بسیاری از اسکنرهای امروزی به صورت باز ساخته میشوند تا این مشکل را کاهش دهند.
زمانیکه داخل اسکنر قرار دارید، ممکن است از شما خواسته شود که به مدت کوتاهی نفس خود را نگه دارید تا تصویر گرفته شود. اگر از قرارگرفتن در داخل اسکنر احساس نگرانی دارید، بهتر است قبل از انجام بررسی آنرا با پزشکتان درمیان بگذارید. اگر اضطراب داشته باشید، ممکن است برای حفظ آرامش شما در حین بررسی به شما داروی آرامبخش تزریق میشود. در داخل اسکنر صداهای بلندی خواهید شنید. گاهی اوقات میتوانید در حالیکه درون اسکنر قرار دارید با استفاده از گوشی (هدفون) به موسیقی گوش دهید، البته دستورالعملهای تکنسین نیز از طریق گوشی به شما اعلام میشوند. بعد از اتمام بررسی میتوانید به سرکارهایمعمولی خود برگردید.
ام.آر.آ (MRA)
در آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی یا MRA ، از یک اسکنر MRI برای بررسی رگهای خونی منتهی به مغز، کلیهها و ساق پاها استفاده میشود. این نوع اسکن با استفاده از وسایل متفاوتی درداخل اسکنر انجام میشود، بنابراین این روش از نظر شما مشابه با MRI میباشد. معمولاً، MRA با استفاده از گادولینیوم انجام میشود که یک ماده حاجب مغناطیسی است و در هیچ فردی حساسیتزا نمیباشد. معمولا گادولینیوم قبل از انجام بررسی در بازو تزریق میشود.
توموگرافی با استفاده از پوزیترون (PET )
روش PET از اطلاعات انرژی آزاد شده توسط ذرات کوچکتر از اتم، برای ایجاد تصویر در بدن استفاده میکند. یک ماده رادیواکتیو به بدن تزریق میشود. سپس این ماده وارد بافتهای آسیب دیده یا با عملکرد غیرطبیعی بدن میشود. این بافتهای آسیب دیده، فعالیت متابولیکی بیشتر یا کمتر از حد طبیعی دارند. اسکنر PET ماده رادیواکتیو را مشخص میکند و میزان آن را در این قسمتهای بدن اندازهگیری میکند. سپس یک رایانه با استفاده از این اطلاعات تصویر ایجاد میکند. یک PET اسکن، دقت بسیار زیادی دارد. این اسکن تصویر قلب را به هنگام کارکردن نشان میدهد. استفاده از این فنآوری کماکان درحال تکامل است. این روش توانایی لازم برای نشان دادن نحوه استفاده قلب از انرژی در سطح سلولی را نیز دارد. معمولاً از PET اسکن، بیشتر در تحقیقات استفاده میشود تا در بیمارستانها یا مراکز تشخیص پزشکی بیماریهای قلبی.
برای انجام PET اسکن نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد. از شما خواسته میشود که لباسهایتان را از کمر به بالا در بیاورید. سپس تکنسین حلقهای از ردیابها را در اطراف سینه شما نصب میکند. شما باید برروی میز مخصوصی دراز بکشید که به سمت اسکنر PET حرکت میکند. این اسکنر شبیه یک قیف بزرگ میباشد و بدن شما وارد تونل آن خواهد شد. تکنسین قبل از تزریق ماده رادیواکتیو از قلب شما عکس میگیرد. در این مرحله از بررسی که بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد، باید بازوهای خودتان را بالای سرتان نگه دارید تا تصویر خوبی از قلب گرفته شود. سپس ماده رادیواکتیو معمولا از طریق بازو به شما تزریق میشود. باید ۴۵ دقیقه صبر کنید تا ماده رادیواکتیو وارد قلبتان شود. مجدداً از شما درخواست میشود که بازوهای خودتان را در حین عکسبرداری بالای سرتان نگه دارید. بعد از اتمام بررسی، میتوانید کارهای معمولیتان را از سر بگیرید.